Kutsal Kitap’ın Kısa Tarihi

Kenan Zaferi ve Mesken Edinme

Yeşu Kitabı

Harun’un ölümünden sonra oğlu Elazar onun yerine baş kâhin oldu. Fakat Musa öldüğünde, İsrail’in siyasi ve ahlaki önderliğini devralan kişi oğlu olmadı, çünkü bu görev ırsi değildi. Bu iş için Tanrı tarafından belirlenmiş olan kişi, Efrayimli Yeşu’ydu. Zorlu bir askeri girişimi yönetebilecek bir kişi olduğundan (Mısır’dan Çıkış 17:9–14), Kenan’ı kişisel olarak bildiğinden (Çölde Sayım 13:8,16; 14:6,30,38) ve Musa ile geçirdiği uzun ve yakın zamandan dolayı (Mısır’dan Çıkış 33:11; Çölde Sayım 11:28; Yasa’nın Tekrarı 34:9; Yeşaya 1:1) bu iş için uygun birisiydi. Onun yaptıklarının kaydedildiği Yeşu kitabı, doğal olarak ikiye ayrılmıştır; ilk kısmı zafer (1–12. bölümler), ikinci kısmı ise mesken edinmek (13–22. bölümler). Diğer iki bölüm ise (23 ve 24. bölümler) Yeşu’nun veda nutkunu içermektedir.

Musa’nın ölümünden önce iki buçuk oymak, Ürdün’ün doğusunda Amor krallarından, Sihon ve Og’dan ele geçirdikleri ve kendileri için belirlenmiş olan bölgeleri artık almışlardı. Fakat bu oymakların savaşçıları, diğer oymaklarla iş birliği yapıp mirası elde edinceye dek birlikte mücadele etmeyi kabul etmişlerdi. Böylece büyük ordu Ürdün’ün Kızıldeniz’e aktığı yere yakın bir yerden geçtiği zaman, Ruben, Gad ve Manaşşe savaşçıları onların peşinden gittiler. Daha evvel Kızıldeniz’de tüm ulusların yüreğine korku salmış olan Yahve; İsrail’i, düşmanları mahvetme amacıyla yaptığı muhteşem müdaheleyle yine kurtardı ve bunu, tüm ordu karşıya batıdaki kuru topraktan geçinceye dek, Şeria Irmağı’nın akışını yavaşlatarak yaptı.

Her şey bittiği anda kendilerini, öteki dağ ülkesine geçiş emri verilen Eriha kentinin karşısında buldular. Eriha’nın zayıfıklarını öğrenmek üzere gönderilmiş olan casuslar, kentin sakinlerini görünce paniğe kapıldılar ve İbranileri Tanrı’nın sözüne inanmaya davet ettiler ve Tanrı, henüz mücadelelerinin başlangıcında kan dökülmeden zafer kazanacaklarını Yeşu aracılığıyla beyan etti. Eriha kenti, saldırı yapılmadan düştü ve kentin içindeki herkes ve her şey Yahve’nin vermiş olduğu kesin buyrukla kendisine “adandı.” Tüm mal varlıkları bile “adanmalıydı” ve böylece büyükbaş hayvanlar ve yiyecekler tapınağın hazinesine eklendi. İstisnai durum, casusları kurtarmış olan Rahav ve ailesi için geçerliydi. Akan isimli bir adam ganimeti şahsi zimmetine geçirme yasağını çiğnedi. Açgözlülük ve hile, İsrail’in Eriha zaferinin ardından Ay kentinde yaşadığı yenilgiden sonra ortaya çıktı ve kutsal ganimeti şahsi malı gibi kullanmasından dolayı suça ortak olan herkes infaz edildi.

Ay kentini ikinci kez alma girişimi başarıyla sonuçlandı. Ürdün harmanına doğru giden vadide Eriha’nın üstte, Ay kentinin altta olmasıyla ve bu iki kentin ele geçirilmesiyle, Yeşu yenilgi yaşayacağından korkmadan herhangi bir yere saldırabilecek durumdaydı. Orta, güney ve kuzey bölgeleri, askeri itinayla yönetilecekti. Ülkenin tam ortasında en çok tehdit altında kendilerinin olduğunu düşünen kentler, tehdidi önlemek amacıyla ilk adımları attılar. Başlarında Givon kenti olmakla birlikte, Yeruşalim’in kuzeyindeki beş kent, hile yaparak Yeşu’yla barış antlaşması yaptılar. Givonlular Yeşu’yu kandırarak, uzak bir diyardan ittifak kurma amacıyla geldiklerini söylediler. Yeşu’nun gururu okşanmıştı ve bu nedenle kandırıldı. Bunun sonuçları ağır oldu çünkü Kenanlılar, vasallık konumuna düşseler de, ülkenin tam ortasında ittifak olarak kalmaya devam ettiler ve böylece güney bölgesi kuzey İsrail’den ayrıldı.

Yeruşalim kralı tarafından yönetilen güney Givon bölgesindeki büyük kentlerin birliği, bir saldırı yapma hazırlığındaydı. Fakat onların, artık İsrail’le ittifak içinde olan Givonlulara karşı tasarladıkları saldırı, Yeşu’nun hızlı davranıp kentlerini fethedip mağlup etmesiyle ve krallarını öldürerek ellerine geçirdikleri her şeyi “adamalarıyla” sonuçlandı.

Benzer bir tasarı kuzeyde de, Kenan ordularının baş karargâhı olan Hasor kentinde gerçekleşti. Celile Denizi’nden birkaç kilometre uzaklıktaki küçük göl olan “Merom sularında” Yeşu’nun ani saldırısı düşmanlarını, sahip oldukları atlılar ve savaş arabaları gibi avantajlarından mahrum bıraktı ve bunun sonucunda tüm Kenanlılar ve “adanmış” kentlerdeki savaştan kaçamayan herkes kılıçtan geçirildi.

Böylece kuzeydeki Hermon Dağı’ndan, güneydeki çöle kadar tüm bölge temizlendi ve İbrani savaşçı tarafından son derece zayıfatıldı. Artık sıra her şeyin oymaklar arasında paylaştırılmasına geldi. Bu da, Yeşu ve Elazar’ın talimatı doğrultusunda gerçekleşti. Yahuda ve Yusuf, en güçlü iki oymaktı ve birisinin güneye, diğerinin de dağlık bölge olan kuzeye yerleştirilmesine karar verildi. Levililerin mirası “Rab idi,” yani dini ondalık vergileri ve O’nun varlığı “kardeşlerinin arasında,” bölgede bulunan her kentte varlığını sürdürecekti. Diğer yedi batı oymağından belirlenmiş üçer temsilci, tüm bölgeyi yedi eşit parçaya bölüştürdüler. Bu topraklar Şilo’da, buluşma çadırının önünde paylaştırıldılar. Doğu oymakları, Şeria Irmağı’ndan kendi topraklarına geri dönerken, tüm Yakup oğullarının birliğine “tanıklık” etmesi amacıyla, nehrin sığ bölgesine bir sunak inşa ettiler, ancak Şeria Irmağı’nın derin vadisi, onları birbirlerinden ayıracaktı.

İbrahim’in, Kenan’da ilk sunağı yaptığı Şekem’de Yeşu, orta dağlık bölgelerindeki Efrayim Dağı’nın kontrolünü ele alır almaz, insanlar ile onların Tanrısı arasındaki antlaşmayı yeniledi. İnsanlara yalnızca Musa’nın Yasasını okumakla kalmadı, ancak aynı zamanda yasada yazılanların kalıcı ve herkese açık olması amacıyla onu taş levhalara kazıdı. Ve şimdi, zafer kazanıldı ve son günlerine yaklaşan Yeşu, kutsal antlaşmayı halka yeniden anımsatarak, Tanrı’ya ve O’nun tek tapınağına sadık kalmalarını buyurdu.